Momenteel bestaat de zorg dat mbo-werk als gevolg van robotisering en digitalisering verdwijnt. Ook wordt mbo-werk minder verdienstelijk geacht dan werk waarvoor een hogere opleiding nodig is. Is de lage waardering voor mbo-werk en mbo’ers wel terecht? Wat weten we eigenlijk van mbo-beroepen? Welke kwaliteiten worden van mbo’ers gevraagd en welke vermogens gebruiken ze bij hun werkzaamheden? Socioloog Rineke van Daalen gaat in op deze vragen in een mooi boek dat zij heeft geschreven over vakkundigheid in het verwaarloosde midden: Gewoon werk (2014).*
Van Daalen zet trefzeker uiteen dat de gebrekkige waardering van mbo-beroepen onterecht is. In het eerste deel van haar boek bespreekt ze thema’s als het onderscheid tussen hoofd-en handarbeid, vakkundigheid en de waardering van mbo-werk. In deel twee komen de resultaten van haar empirische onderzoek aan bod. Ze heeft de beroepsmogelijkheden van mbo’ers bestudeerd op de website BeroepeninBeeld.nl: een site die jongeren helpt een opleiding te kiezen. Volgens Van Daalen leest het als een ‘modern etiquetteboek’ en geeft het inzicht in de handelingen en de omgangsvormen die worden gevraagd. Een diepgaander inzicht kreeg ze op basis van observaties en interviews met medewerkers van de ict-servicedesk en de ziekenafdelingen van het Academisch Medisch Centrum (AMC).
Met behulp van de werk-in-actie-benadering belicht Van Daalen de voor velen verborgen, alledaagse kant van mbo-werk. Om het werk te duiden gebruikt ze de pakkende en veelzeggende term ‘koppelfuncties’. Als een soort bruggenbouwers moeten mbo’ers laveren tussen verschillende hiërarchische lagen en ze vormen de schakel tussen diverse fasen in de productieprocessen.
Overtuigend stelt Van Daalen achterhaalde en vastgeroeste ideeën en oordelen over hoofd- en handarbeid ter discussie, ze laat zien waarom deze onhoudbaar zijn, en ze geeft een antwoord op de vraag waarin de vakkundigheid van veel mbo-beroepen schuilt. We moeten beter kijken naar wat werk werkelijk inhoudt om het op waarde te schatten. Dat is mogelijk de sleutel tot meer respect, in het bijzonder voor de beroepen die het nodig hebben.
* Rineke van Daalen (2014) Gewoon werk. Over vakkundigheid in het verwaarloosde midden. Amsterdam: AMB Diemen. 150 pagina’s, € 19,50, ISBN 9789079700745. http://rinekevandaalen.nl
Dit is een verkorte versie van de recensie ‘Gewenst: een opwaardering van mbo-werk’ die ik schreef voor Sociologie.
